Blijven bouwen dankzij bestaand vastgoed
Het waarom en hoe voor vastgoedeigenaren, projectontwikkelaars en opdrachtgevers in de bouw
Op de eerste regenachtige dinsdag van het ‘naseizoen’, was het bij BioPartner 5 in Leiden allesbehalve druilerig. Gebouwenmarktplaats en het Nationaal Renovatie Platform (NRP) organiseerden daar de ideale kick-off van het nieuwe academische jaar met een kennissessie over Paris Proof bouwen met bestaand vastgoed.
Dat er gebouwd moet en blijft worden, is duidelijk. Maar om te kunnen blijven bouwen zijn er voldoende en betaalbare bouwmaterialen, goedkope financiering en voldoende investeerders nodig, naast ook nog minimale CO2-uitstoot en circulaire eisen. Blijven bouwen betekent binnen het carbon budget blijven door in bouw en renovatie impactvol hergebruik van bestaand vastgoed te combineren met biobased materialen. “Bouwen mét het bestaande, of misschien juist blijven bouwen dankzij het bestaande vastgoed”, zoals dagvoorzitter Hylke Faber van Brokkenmákers opmerkte.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Daarom bouwen met het bestaande
Bouwen met het bestaande voorkomt het risico op straks niet meer mogen en kunnen bouwen. Een cold hard truth van Michel Baars, oprichter van het Urban Mining Institute. Er worden al 25 jaar mooie verhalen verteld over wat er beter kan en moet, maar de oplossingen die nu al beschikbaar zijn worden nog niet eens optimaal gebruikt. De ambitie en urgentie lopen uit de pas. En het kán, want urban mining is een volwaardig alternatief voor traditionele bouwmethoden met virgin materialen. De waarde van herbruikbare materialen stijgt, en wanneer vervuiling geld kost of er door CO2 net als bij stikstof bouwprojecten stil komen te liggen, wordt duurzaamheid ineens aantrekkelijk. “Circulair is de enige winnende strategie,” aldus Baars. Hij pleit voor bouwen met secundaire bouwmaterialen en ontwerpen met het oog op toekomstige ontmanteling, waarin gebouwen eenvoudig uit elkaar te halen zijn. “Iedere architect moet een legodoos leveren: op de voorkant wat hij heeft gemaakt en op de achterkant wat je er nog meer van zou kunnen maken.”
“Circulair is de enige winnende strategie”
De rekensom kan uit: goedkoper lenen dankzij duurzaamheid
Mantijn van Leeuwen, managing director van NIBE, onderstreept zowel de financiële als klimatologische urgentie en de noodzaak voor bedrijven om nú te handelen, vooral met strengere Europese wetgeving op komst. “Bedrijven die duurzaamheid omarmen krijgen goedkoper leningen, terwijl anderen hun producten mogelijk niet meer mogen verkopen,” waarschuwt hij. Binnen het CO2-budget blijven in de bouw is geen sinecure. Bouwen met het bestaande en aanvullen met biobased materialen is dus de enige optie, en de rekensom maakt NIBE voor steeds meer bedrijven sluitend.
De tekst gaat door onder de foto’s
. 
Architect wordt verzamelaar
In de sessie werd er gefocust op het eerste. Om gebruik te maken van het bestaande moeten we inzicht hebben in de vrijkomende materiaalstromen uit onze nog te slopen gebouwde omgeving, zodat we daarmee kunnen ontwerpen. Wie bewijst dat prachtig én Paris Proof bouwen met het bestaande kan, is Jan Willem ter Steege, architect bij Popma ter Steege Architecten (PTSA). Hij ontwierp BioPartner 5 (zie foto’s hierboven) en pleit voor hergebruik in elk project. “We hebben de neiging om in één oplossing te denken, maar een gebouw bestaat nu eenmaal niet uit één zone of functie. Door de behoeften van die verschillende zones te zien, hoeft niet elk onderdeel aan dezelfde standaarden te voldoen. Een laboratorium heeft andere eisen dan een entree of kantoor. Dit vertaalt zich door in de ontwerp- en materiaalkeuzes”, oppert hij.
“We willen bewaren wat een plek een plek maakt”
Hybride oplossingen komen dan samen tot een betekenisvol resultaat. “We willen bewaren wat een plek de plek maakt; daar zit een verhaal in,” zegt hij. Dit betekent dat het hergebruik van materialen lokaal gebeurt, zoals bij het universiteitsgebouw met materialen van de campus zelf. De rol van de architect verbreed dan met die van verzamelaar en curator van materialen. Dit proces, hoewel complex en interessant uitdagend, hoeft niet duurder te zijn en loont ontzettend; BioPartner 5 behaalde een uitstoot van slechts 212 kg CO2 per m² tegenover de gemiddelde 324 kg CO2 per m2 voor een kantoorgebouw (en 250 kg CO2 per m2 voor Paris Proof).
Slim ontwerpen met (lokaal) donormateriaal
Paul Korthagen, directeur bij IMd Raadgevende Ingenieurs, onderschrijft het verhaal van Jan Willem – slim ontwerpen met donormaterialen kan goed en lokaal. Vanuit zijn rol doet hij niet anders. Van het inventariseren van beschikbare materialen (sterkte, hoe ze vastzitten, te ontmantelen en weer in elkaar te zetten zijn) tot de logistiek van opslag en hergebruik. Ook grondig materiaalonderzoek, zoals trekproeven en analyses van de chemische samenstelling, doet IMd veel. Dit leidde tot de ontwikkeling van een vrij beschikbare standaardprocedure die hergebruik van constructiestaal vergemakkelijkt (zie NTA8713). En tot het verantwoordelijkheid nemen voor de sterkte van het hergebruikte materiaal.
Tekst gaat verder onder de afbeelding
It takes a village
Als de middag in cold hard truths zou moeten worden samengevat, is het eeuwenoude ‘it takes a village’ wel de meest evidente: bouwen met het bestaande kan al lang, kan binnen tijd, CO2-budget en met materiaalgaranties, maar vereist samenwerking vanuit bouw- en sloopafdelingen, support vanuit de boardroom en een rekensom die hard maakt dat hergebruik en bouwen met het bestaande ook financieel loont. Aanwezigen kregen alle ingrediënten en hulp vanuit de experts aangeboden en de eerste concrete matches van vraag-antwoord en vraag-aanbod werden ter plekke beklonken.
Ook benieuwd naar het ‘hoe’? De sprekers tezamen bieden je graag het antwoord en zijn te bereiken via info@gebouwenmarktplaats.nl.
Met grote dank aan onze sprekers: Mantijn van Leeuwen (NIBE), Paul Korthagen (IMd Raadgevende Ingenieurs), Jan Willem ter Steege (Popma ter Steege Architecten), Michel Baars (Urban Mining Institute) en Mirjam Schmüll (Brokkenmákers / Gebouwenmarktplaats)